Ani ve uç noktalarda duygudurum bozukluklarıyla karakterize bipolar bozukluk yaşam boyunca yenilenen bir hastalıktır. Derin çökkünlük halinin bir anda aşırı neşeli boyuta eriştiği bu klinik tablo manik epizod kaynaklıdır. Yapılan çalışmalar doğrultusunda bu tablo daha çok erkeklerde görülmektedir. Genellikle yirmili yaşlarda ortaya çıkan bu hastalık, yüksek sosyoekonomik düzeylerde daha fazla teşhis edilir.
İlginizi Çekebilir;
–Depresyon Nedir? Depresyon Belirtileri Nelerdir?
Ani ruh hali değişikliklerinin gözlemlendiği hastalığın nedenleri iki başlıkta incelenir;
- Biyolojik nedenler
- Toplumsal ve ruhsal nedenler
Manik Epizod; taşkınlık, aşırı neşe, benlik saygısında artma, fazla öfke gibi pek çok duygunun üst seviyelerde yaşanmasıdır. Manik atakların en büyük belirtisi taşkın, çoşkun ve irritabl duygudurum halleridir.
Hipomani; psikotik olmayan, kısa süren, daha ılımlı seyreden mani durumudur. Son olarak hipomanide psikotik semptomlar bulunmaz.
Bipolar Bozukluk Nedenleri
Bipolar bozukluk için biyolojik unsurlar ve toplumsal unsurlar olmak üzere temel iki neden başlığı vardır. Ruhsal ve toplumsal unsurlar “Kindling Modeli” bağlamındadır. Çevresel etkenler hastalığın ortaya çıkmasını değil çıkma sürecine etki eder. Fazla stres, yoğun yaşantı ve fazla uyaran olması hastalığın daha hızlı ortaya çıkmasına öncülük eder. Ateşleme modeli olarak da bilinen bu modele göre toplumsal etmenler epizodların ortaya çıkmasında ateşleyici rol oynar.
Biyolojik unsurlar ise; kalıtım, beyin çalışmaları, endokrin dizge, biyokimyasal denge, nörofizyolojik çalışmalardır. Gelgelelim tüm bu unsurlar hastalığın oluşumundaki asıl nedenleri açıklarlar. Böylelikle hastalığın teşhisi ve sınıflandırılması çok daha kolay olur.
Bipolar Bozukluk Türleri Nelerdir?
Hastalık temel olarak dört farklı tiptedir. Bunlar;
- Bipolar 1 Bozukluğu
Hastalığın temel özelliği bir ya da daha fazla epizod geçirmiş olmaktır.
- Bipolar 2 Bozukluğu
Hastalığın temel özelliği minimum bir majör depresif epizod ve hipomanik epizod geçirmiş olmaktır.
- Siklotimi
Siklotimi hastalığının temel özelliği üst seviyede gerçekleşmeyen epizodların dalgalanır bir klinik seyirde devam etmesidir. Bu klinik seyrin en az 2 yıl sürmesi gerekir. Bu tabloda iyilik hali uzun sürmez ya da hiç görülmez.
- Adlandırılamayan Bipolar Bozukluk
Diğer sınıflandırmalara uymayan tüm tablolar bu başlığa girer. Manik ya da depresif epizodlar daha uzun daha derin ya da yüzeysel seyreder. Ne var ki bu belirsizlik yineleyici değil dalgalanma şeklindedir.
Bireyin düşünme süreçlerinde bozulma, sosyal etkileşimde dengesizlik, saldırgan davranışlar gibi tablolar oluşur. Buna rağmen her bireyde bipolar klinik seyri farklılık gösterir. Çünkü hareketlerde değişiklik, dürtüsellik gibi etmenler kişinin tanısına, kişiliğine ve konumuna göre değişir. Hastalığın tedavi edilebilmesi için ise doğru sınıflandırma ve tanılama gerekir. Bu sağlandıktan sonra gerekli tedavi başlar. Gelgelelim bu noktada sadece bireyin değil ailenin de eğitime ihtiyacı vardır.
Bipolar Bozukluk Belirtileri Nelerdir?
Bipolar bozukluk hastalığında belirtiler bireyin içerisinde bulunduğu döneme göre farklılık göstermektedir. Dönemlere göre sınıflandırılmış semptomlar aşağıdaki gibidir.
Manik epizotta görülen belirtiler;
- Fazla ve hızlı hareketlilik hali
- Anormal enerji
- Benlik saygısında artış
- Aşırı güçlülük
- Büyüklük sanrıları
- Riskli ve saldırgan davranışlar
- Yüksek sesle ve hızlı konuşma
- Fikir uçuşması
- Aşırı neşe (öfori)
- Azalan uyku ihtiyacı
- Cinsel istekte artış
Hipomani döneminde belirtiler;
- Depresif tavırlar
- Uyku uyumada isteksizlik
- Basınçlı konuşma
- Fazla düşünme
- Psikomotor ajitasyon
- Aşırı harcama
- Duygudurum bozukluğu
Nasıl Teşhis Edilir?
Hastalığın teşhis edilebilmesi için belirtilerin birlikteliği, süresi ve etkileri önemlidir. Çünkü tanımlama ve sınıflandırma bu bağlamda olur. Manik epizod tanısı konulurken, mani durumunun en az iki hafta sürmesi gerekir. Ek olarak belirtilerin en az üç tanesinin olması gerekir. Hipomani tanısında ise en az dört gün sürmüş grandiyöz, irritabl gibi ayrı duygudurum halleri olmalıdır. Bireyin belirtilerin en az üçüne sahip olması gerekir.
Bipolar bozukluğu teşhis edildikten ve sınıflandırıldıktan sonra tedavi süreci başlar. Farmakoterapi, koruyucu tedavi, EKT (Elektro Konvulsif Terapi), psikoterapi ve psikoeğitim tedavi sürecini kapsar. Genellikle duygudurum dengeleyiciler kullanılarak tedavi başlar. Tedavide amaç genel iyilik durumunun sağlamaktır. Hastalığın kontrolü ile birey daha sağlıklı bir yaşam sürmeye devam eder.
“Kendi içine bir göz atarsan, orada her türlü yıkıcı tutkulardan meydana gelen bir hücre ve hazine bulursun.”
Demokritos
