İnsomnia olarak da bilinen uykusuzluk, uykuya dalmakta ya da uykuyu sürdürmekteki sorunları kapsar. Birey bu durumda uykuya dalsa bile kısa süre içerisinde tekrar uyanır. Yani uykuyu sürdüremez. Yahut birey uykuya dalmakta güçlük çeker. Bunların nedeni psikolojik ve fizyolojik olabileceği gibi uyku alışkanlığını bozan durumlardan da kaynaklanabilir. Örneğin erken kalkmak, uyku veriminin azalması gibi nedenler uykusuzluğa neden olur.
Uykusuzluğa bağlı birey gün içerisinde kendini halsiz ve yorgun hissedebilir. Ek olarak bireyde odaklanma problemi, huzursuzluk ve gerginlik gibi duygu ve durum bozuklukları görülür. Fizyolojik bir ihtiyaç olan uykuyla ilgili yaşanan bu sorun süregelirse daha farklı belirtiler ortaya çıkar. Bunlar;
- İş ve okul hayatında performans düşüklüğü
- Uykusuzluğa bağlı uyuma isteği
- Gün içerisinde enerji düşüklüğü
- Dikkat dağınıklığı
- Baş ağrısı
- Algıda güçlük ve bozulmalar
- Hafızayla ilgili sorunlar
- Gerginlik ve huzursuzluk
- Ani değişen duygu-durum
Yapılan araştırmalara göre uykusuzluğun aslında diğer psikiyatrik tanılar sonucunda geliştiği ortaya atılmaktadır. Ancak pek çok bilim insanı uykusuzluğun başlı başına bir tanı olacağı konusunda çeşitli bilimsel araştırma ve veri kaydı oluşturmuştur. Nitekim birincil varsayıma göre birincil tanı tedavi edildiğinde insomnia ortadan kalkar. İkincil tabloya göre ise insomnia tedavi edilirse diğer tanılar ortadan kalkar. Her iki durumda da görüldüğü gibi uykusuzluğun tedavi edilmesi gerekir. Gerek psikolojik nedenler gerek stres gibi dış etkenler en önemli insan ihtiyaçlarından birisini doğrudan etkiliyor. Bu nedenle öncelik sorunu ve durumu kavrayarak doktora başvurmaktır.
Uykusuzluk (İnsomnia) Nedenleri Nelerdir?
Uykusuzluk, psikolojik unsurlara bağlı gelişebileceği gibi çevresel faktörler nedeniyle de ortaya çıkabilir. Bu sorun bazen kısa bir sürede geçebilirken bazen kronik bir hal alır. Aslında bakıldığında hemen hemen her insanın günlük yaşantısında ortaya çıkan bir sorundur. Çünkü her birey çeşitli nedenlerle uykuya dalmakta ya da sürdürmekte güçlük çeker. Ancak önemli olan bunun devam ediyor olma noktasıdır. Eğer bu sorun artık genel sağlık durumunu ve yaşantınızı etkileyecek boyuttaysa dikkate alarak doktora başvurmalısınız.
Sayısal verilere bakacak olursak ülkemizde geçici insomnia oranı %15,7 iken; ağır seyreden insomnia oranı %4,9’dur. Toplumu ciddi rakamlarla karşılayan bu tanı, gerek kişisel gerek toplumsal kaza, kayıp, hastalıklara neden olmaktadır. Bu nedenle dikkate alınması gereken bir tanıdır.
Uyksuzluk (İnsomnia) Belirtileri Nelerdir?
Uykusuzluğun belirtileri uyku bağlamında gelişen, kişiyi ve yaşantısını etkileyen bulgulardır.
- Birey uykuya dalmakta güçlük çeker.
- Birey uykuyu sürdürmekte güçlük çeker.
- Uyku uyanma ile kısa sürede bölünür.
- Dinlenemeyen bireyin motivasyonu ve enerjisi düşer.
- Birey uykusuzluk nedeniyle huzursuz, gergin ve halsizdir.
- Bireyin algılamada ve hafıza edinmekte sorunları gelişir.
- Uykusuzluğun etkisiyle birey hata ve kaza yapmaya eğilimli hale gelir.
- Birey ani duygu ve durum değişiklikleri yaşar.
Nasıl Teşhis Edilir?
İnsomnia tanısının konulması için bireyin dünya sağlık örgütünce belirlenen kriterleri karşılıyor olması gerekir. Birey en az bir ay uykuya dalmakta ve uykuyu sürdürmekte güçlük çekiyor olmalıdır. Mevcut uyku sorununun bireysel ve toplumsal açıdan işlevselliği etkiliyor olması gerekir. Bunlara ek olarak farklı psikolojik bozukluk ve madde kullanımı olmamalıdır.
Uykusuzluk tanısı konulurken yukarıda sayılan faktörleri doktor inceler. Sonrasında gerekli klinik testleri uygular. Bireyin genel sağlık durumunu değerlendirdikten ve tüm verileri topladıktan sonra tedaviyi belirler.
Uykusuzluk (İnsomnia) Tedavisi
Uyku problemleri her bireyin günlük yaşantısında karşısına çıkar. Bu nedenle pek çok birey uyku sorunu yaşadığında doktora başvurmazlar. Bu sorun geçici seviyedeyse kısa bir süre sonrasında ortadan kalkar. Ancak uykuya dalmakta ve sürdürmekte güçlük çekmek psikiyatrik bir nedenden kaynaklı olabilir. Yani bu sorunun altında ciddi bir sorun yatıyor da olabilir. Bu nedenle verimsiz geçen bu süreci birey doğru değerlendirip doktorla paylaşmalıdır.
Doktor uykusuzluk tanısını koyduktan sonra uygun tedavi yöntemine başvurur. Uykusuzluğun birincil tedavisinde kısa etkili benzodiazepinler tercih edilir. Tedavi sürecinde daha pek çok ilaç vardır. Uygun ilaç doktor tarafından reçete edilir ve tedavi süreci başlar. Tüm bunlara ek olarak uyku kısaltma tedavisi ve gevşeme tedavileri de mevcuttur. Uyku bozukluklarını tedavi ederken hem bilişsel ve davranışçı yaklaşımlar ele alınmaktadır. Tedavisi tamamlanan birey uyku sorununu geride bırakır ve uyku hijyenini sağlayarak yaşantısına devam eder.
“Geceleri uyuyamayanların yollarından çekilin…”
Nietzsche
