Yaygın gelişimsel bozukluğun alt başlıklarından Asperger sendromu, çocukluk döneminde ortaya çıkan yaşam boyu devam eden bir tanıdır. Sendrom sosyal ilişkilerde güçlüğü ve izole edilmiş özel ilgi alanlarıyla karakterizedir. Asperger olan bireylerde minimal düzeyde iletişim bozukluğu ve karşılıklı ilişki kurmakta sorunlar mevcuttur. Avusturyalı pediatri uzmanı Hans Asperger bu tanımlamayı yapmıştır. Profesör tıbbi tanıyı tanımladıktan sonra “Otistik Psikopati” adını vermiştir. Sonrasında Dünya Sağlık Örgütü “Asper Sendromu” olarak tanımlamıştır.
İlginizi Çekebilir:
Profesör Asperger yaşıtlarıyla sosyalleşmekte zorluk çeken, becerilerine rağmen jest mimikleri yetersiz, empati kuramayan, alışılmadık ilgi alanları edinen çocukları bu klinik tabloda incelemiştir. Bu klinik tablo erkek çocuklarında kız çocuklarına oranla 3 ila 6 kat fazla görülmektedir. Aynı zamanda bir çocuğun Asperger tanısı alması için en az beş yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Hatta bazı klinik tablolarda tanı okul yıllarına kadar koyulmamaktadır. Çünkü karakteristik özellikler ve davranışlar 8 ila 10 yaş arasında ortaya çıkmaktadır.
Asperger Sendromu Nedenleri Nelerdir?
Çocukluk döneminde teşhis edilen Asperger sendromu tanısının kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Ancak bilim insanları tanıya dair pek çok etiyolojik çalışma yapmıştır. Bunların arasında beyin görüntüleme çalışmaları aile çalışmaları, genetik çalışmalar ve ilişkisel faktörler yer almaktadır. Yapılan çalışmalara göre sendromun psikolojik ve sosyal etmenler bağlamında gelişmediği kesindir. İlişkisel faktörler hamilelik ve doğum sürecindeki unsurları içermektedir.
Asperger beraberinde hareketlilik, dikkat eksikliği, düşünce ve duygu-durum bozukluğu gibi tablolar oluşumuna neden olabilmektedir. Bakıldığında Asperger olan bir bireyin çevreyle uyumu tamamen duygu-durumuyla bağlantılıdır.
Asperger Sendromu Belirtileri Nelerdir?
Asperger sendromu belirtileri sınıflandırıldığı döneme göre farklılık göstermektedir.
Erken çocukluk döneminde belirtiler: Bebeklik döneminde yalnızlıktan hoşlanırken; tam tersine çok ağlayan, zor uyuyan ve zor yatışan davranışlar ortadadır. Geç yürümeye başlar. Özellikle kaba motor hareketleri yapmakta güçlük çeker. Dil gelişimi normal olan bu çocuk, üç yaş sonrasında uzun cümleler kullanmaya başlar. İletişim sürecinin başlatıcısı değildir. Yaşıtlarına ilgisi çok azdır ya da hiç yoktur. Daha çok kişisel alanlar oluşturan çocuk, olgun ve bilgin tavırlar sergiler. Yönelimi olan alanlarda çok erken yaşlarda yetenek ve beceri sahibi olur.
Erken okul döneminde belirtiler: Asperger tanısı genellikle bu yıllarda konulmaktadır. Bunun nedeni çocukların okul çağında sosyal davranışlarının ortay acıkmasıdır. Doğal olarak sosyal beklentilerin ortada olduğu bu yıllarda Asperger sendromu belirti ve bulguları daha belirginleşir. Bunlar;
- Sosyal zorluklar
- Sözel olmayan iletişim güçlüğü
- Motor hareketlerin kontrolsüzlüğü
- Dilde ve konuşmada anormallik
- Dar ve kısıtlı olan ilgi alanları
Ergenlik döneminde belirtiler: Ergenlik döneminde Asperger bireylerde belirtiler çocukluk dönemine göre daha azdır. Bunun temel nedeni öğrenme ve bilişsel kavrayışların gelişmiş olmasıdır. Ancak buna rağmen bireyde kötü kişisel hijyen, bakımsızlık gibi davranışlar görülebilir. Bazı bireyler yıkanmaktan bile rahatsız olurken bazılarında günde birkaç kez yıkanma davranışı mevcuttur.
Nasıl Teşhis Edilir?
Doktor Asperger sendromu tanısı koyarken, bireyde gözlemlenen belirti ve bulguları gerekli bilimsel kriterlerle karşılaştırır. Öncelikle kendini gösteren toplumsal etkileşim bozukluğuna dair en az iki nitel bulgu olmalıdır. Örneğin yaşıtlarla sosyalleşememe, toplumsal yahut duygusal tepkiler verememe ve benzeri. Bir diğer kriter ise bireyin davranışlarının yineleyen örüntüler oluşturan basmakalıp sınırlarda olmasıdır. Bu davranışlar Asperger belirti ve bulgularını ifade etmektedir.
Bu sendrom bireyin kişisel ve toplum hayatını etkileyen bir tanıdır. Bireysel ve toplumsal alanlarda işlevsel farklılıkların saptanıp doğru sınıflandırma yapmak oldukça önemlidir.
Asperger Sendromu Tedavisi
Gelişimsel bir bozukluk olan Asperger sendromu tedavisinde farmakoterapi tedavisi ya da non-farmakolojik tedavilere başvurulmaktadır. Doktor bu sendromda ilaç kullanımı gerektiren herhangi bir bulgu yok ise çoğunlukla psikoterapötik yollara başvurur. Burada amaç çeşitli eğitim modülleri kullanmaktadır. Çünkü Asperger bireyler alışılmışın dışındaki alanlara ilgi ve merak duyarlar. Bu alanlara darlık oluşturup ciddi beceri ve yetiler kazanırlar. Nitekim dünya üzerinde pek çok bilimi insanı ve sanatçının bu sendroma sahip olduğu bir gerçektir. İşte tam bu nedenle eğitim modüllerine başvurarak bireyin ilgi duyduğu alanda kendini gelişmesi desteklenmelidir.
“Asperger sendromu…Başkalarına boş bir vızıltı gibi gelen soyut nedenleri anlayabilen bir yetenek.”
Stieg Laarsson
